Visker in Nieuweschans

Klaas Visker, de compagnon van Jan Kruijer en later zijn mededeelnemer in de OostGroninger Bouw Onderneming, blijkt in Nieuweschans te hebben gewoond aan de Voorstraat. Het verhaal gaat dat hij ook aan de Weverstraat heeft gewoond.

Het eerste verhaal werd bevestigd door een van de leden van de Stichting Vrienden van de Nieuwe Schans. Het tweede verhaal is daar niet bekend. Daarover zouden de bevolkingsregisters duidelijkheid kunnen bieden. Hier alvast een foto van de Voorstraat.

Bakstenen

Tijdens een lezing voor de Rotary van Pekela vertelde ik dat Kruijer en Visker hun stenen kochten van de steenfabriek van Strating in Pekela. Omdat ze een aantal huizen bouwden met donkere steen op de benedenverdieping en gele steen daar boven, hadden we als schrijvers gedacht dat ze de stenen in grote hoeveelheden op bestelling hadden laten maken.

Een van de aanwezigen, iemand die jaren in de bouwindustrie werkt, vertelde me dat het onwaarschijnlijk is dat de lichte steen, die Kruijer en Visker veel gebruikten, bij Strating is gemaakt. Het zijn zogenaamde vormbakstenen, stenen die worden voorbereid in een mal. Dat procede maakt de steen wat afgerond aan de randen. De stenen bij Strating werden op een andere manier gemaakt. Dit heet strengperssteen. De klei wordt in een soort worst gerold en daarna precies in de vorm van de steen gesneden. Dit geeft een baksteen met scherpe hoeken. Meer informatie hierover staat op wikipedia.

Het is natuurlijk mogelijk dat Strating als tussenpersoon handelde voor de gele bakstenen. Helaas is dat niet meer na te gaan. De voormalig eigenaar van de fabriek kon zich Kruijer nog wel herinneren, maar had geen registratie van wat er aan hem verkocht is. Het zal dus een vraag blijven waar de gele stenen vandaan kwamen. Naar alle waarschijnlijkheid kwamen ze dus niet van Strating zelf.

De school in Pekela

Onlangs gaf ik een lezing in de bibliotheek van Veendam over Jan Kruijer. De tentoonstelling staat nu in deze bibliotheek en dat was een mooie aanleiding om het verhaal van Kruijer nog eens te vertellen. De bewoner van de voormalige katholieke school was aanwezig in het publiek. Hij vertelde een paar mooie verhalen. Toen hij de school kocht, had er een judoschool in gezeten. Alle mooie, helder blauwe en gele wandtegels, die nu gelukkig weer te zien zijn, waren verstopt achter de schrootjes uit de jaren zeventig.

De voordeur

De prachtige voordeur die we op de foto zien, was niet bedoeld voor leerlingen. Voor hen was er een zijdeur. De voordeur was alleen bedoeld voor de pastoor en voor Sinterklaas. Iemand uit het publiek vroeg of ouders misschien wel door de deur mochten, maar nee, ook zij mochten niet door dezelfde deur als de geestelijkheid, echt of verkleed. 

Het lint

De school staat een beetje naar achter in de lintbebouwing. Dat wijkt af van de normale bebouwing. Daar was een goede reden voor. Niet veel verder in het lint staat de kerk. De kerk en de school moesten bij elkaar in de buurt staan: de kinderen moesten naar de mis kunnen. Voor een school van deze omvang was er geen plaats meer in het lint, dus moest de school een stukje  naar achter. Een katholieke boer die daar land had, wilde wel een stukje verkopen aan de kerk. En zo is het gekomen.

De bovenmeester
Boven de voordeur was de kamer van de bovenmeester. Hij had een paar raampjes aan de zijkant van het gebouw: precies op de goede plek om het schoolplein in de gaten te houden.

Gevelkunst
Midden op de gevel is een prachtig beeld te zien van St. Bonufatius. Dit beeld is door de katholieke kerk betaald, net als het kruis dat boven aan de dakrand is bevestigd. De gemeente wilde wel een school bouwen (moest dat ook, na de gewonnen schoolstrijd) maar geen religieuze beelden. Daarom besloot de kerk zelf te zorgen dat heel duidelijk werd dat dit niet zomaar een gebouw was.

De school is altijd klein gebleven, nooit meer dan twee klassen met kinderen. Zoveel katholieken waren er blijkbaar niet in de buurt.